|
Плянавыя мерапрыемствы РМГА "СЭТ":
РМГА "СЭТ" плануе правесці сьвята, прымеркаванае да вясенняга раўнадзенства.
Сьвята адбудзецца ў музеі народнага дойлідства "Строчыцы". Дата правядзення сьвята 23 сакавіка. САРАКІ
(РАЎНАДЗЕНСТВА)
Строчыцы. 23.03.03
За апошнія гады на Беларусі набыў даволі шырокую папулярнасць моладзевы фальклорны рух, толькі ў Менску зараз існуе каля дзесятку гуртоў і іх асяродкаў, якія вядуць эксперыментальны пошук у рэчышчы архаічнае спеўнай і інструментальнай традыцыі.
Гэты праэкт мае мэтай - зрабіць спробу мастацкай рэканструкцыі [спалучэнне мастацтва акцыі з традыцыйнымі ўяўленнямі] свята "Раўнадзенства", наладзіць больш цесныя кантакты паміж рознымі гуртамі і іх асяродкамі, працуючымі ў адным накірунку.
Адсутнасць пасіўнага гледача - раскоша зрабіць свята для вузкага кола дасведчаных.
Месца абрана невыпадкова. Музей драўлянага дойлідства – паменьшаная мадэль краіны, што дазваляе спалучыць у межах адной прасторы элементы абраду і спеву розных традыцый.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
Дзень веснавога раўнадзенства (22/13 сакавіка) прыпадае ў народным аграрным календары на перыяд усталявання вясны, у царкоўным календары збліжаецца са святамі Саракоў (9 сакавіка ст.ст./22 сакавіка н.ст.).
“У папярэдняй сістэме часалічэння Саракі пачыналі вясну і адпаведна і год (“святыя Саракі напярод пайшлі”). Звычаі ў гэты дзень хоць некалькі і адрозніваюцца адзін ад другога, гледзячы па мясцовасці, але ў агульным па змесце амаль тоесныя. Абрадавыя паводзіны гэтага дня змадэляваныя ў рэчышчы пераасэнсавання лічбы 40 сродкамі народнай этымалогіі - пяклі 40 булачак, чакалі 40 выраяў (“пчальніковае свята”)...Арнітаморфны код абраднасці Сарок (як і ўсяго веснавога комплексу) грунтуецца на ідэі прынясення вясны птушкамі і, у больш шырокім плане, на ўяўленнях аб птушках як пасрэдніках паміж зямлёй і раем, выраем, птушках як увасабленнях продкаў. Ушанаванне продкаў было падтрымана хрысціянскай традыцыяй памінання 40 пакутнікаў...
Саракі сканцэнтравалі ў сабе практычна ўсе міфалагемы і рытэмы веснавой абpаднасці - матывы пачатка году, культу продкаў, ачышчальныя і прадукавальныя захады, прафілактычную і мантычную магію. У шэраг веснавых абрадаў, што рэгулявлі пола-ўзроставую і сацыяўзроставую структуру грамадства, упісваліся скаканні дзяўчат на дошках, гушканне на арэлях і дзявочыя варожбы пра будучае замужжа.”
(ВалодзінаТ.В.)
“На Саракі (9 сакавіка ст.ст/22сакавіка н.ст), калі, паводле народнага павер’я. з поўдня вяртаецца сорак выраеў, выпякалі “жаваранкаў” з цеста, дзеці падкідалі іх угору з просьбай аб хутчэйшым прылёце птушак, якіх лічылі за сімвалічных вястуноў вясны”
(“Земляробчы каляндар”
артыкул “Каляндарныя абрады і звычаі”)
“Спяваць першыя веснавыя песні і адпраўляць адпаведныя веснавыя абрады пачыналі тады, калі сонца пачынала хадзіць вышэй і з’яўляліся першыя праталіны...Гэты час і лічылі ... пачаткам уласна веснавых звычаяў, абрадаў і песен.”
(там жа)
“У некаторых мясцовасцях пачыналі вадзіць “танкі” з веснавымі песнямі. На Чэрыкаўшчыне дзяўчаты збіраліся ля лазні, дзе з ільнянога і пяньковага мялення раскладвалі агонь і спявалі пры ім вяснянкі. У Рагачоўскім павеце, па сведчанні Е.Раманава, дзяўчаты дзяліліся на два гурты, займалі кожны паасобку два ўзгоркі, дзе зямля ўжо падсохла, і пачыналі там “гукаць вясну”, падаючы голас адны другім... Паводле Раманава, “гукаюць вясну кожны вечар, пачынаючы з дня Дабравешчання да таго часу, пакуль не стане магчымым араць зямлю”… Вялікая ўвага аддавалася ў ранневеснавы перыяд песням абрадавага прызначэння, закліканым… ,каб наблізіць цёплыя дні, адраджэнне прыроды і магчымасць палявых работ.”
(там жа)
У ходзе палявых даследванняў вывучана веснавая традыцыя Паўночнай Беларусі (Сенненска-Талочынская, Барысаўская, Лепельская, Асвейская) і Паўночнага Ўсходу (Гарадоцкая, Пскоўская), па запісах вядомая традыцыя Гомельшчыны (Падняпроўе і Палессе). Па літаратуры і фальклорных зборніках вядома традыцыя Магілёўскага Падняпроўя.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
Этапы
І. Акарыны, загукальныя песні
на высокіх узгорках, у розных частках музэя.
ІІ. Збіранне гуртоў ля вогнішча, гатаванне абрадавых страў на вогнішчы (яешня, бліны, крупнік), гушканне на арэлях і г. д.
ІІІ. Агульныя карагоды:
“Карагод вялікі - вуліца малая”
“Пастаўлю й свячу проціў месяца”
“Лялея вада”
“Вір-вір калодзеж”
“Што й з-пад лесіку”
“Што й па мору”
“Дрэма”
ІV. Вечарына ў карчме (танцы, гульні і карагоды-гульні).
Ўверх
|
|